SŁYNNI FILATELIŚCI Z KRESÓW POŁUDNIOWO-WSCHODNICH W POZNANIU I KRAJU CZ. 1: FILATELIŚCI Z KRESÓW DZIAŁAJĄCY W POZNANIU

Igor Megger

Filatelistyka, w bardzo dużym skrócie, to hobby zbierania znaczków pocztowych. Obecnie jest to hobby niestety wymierające, jednak w okresie II RP i PRL cieszyło się wielkim zainteresowaniem. Także we Lwowie hobby to było popularnie. Przed wojną we Lwowie działał klub filatelistyczny, ukazywała się prasa poświęcona filatelistyce, itd. Jest to jednak temat na osobny artykuł. W poniższym artykule pragnę przedstawić sylwetki osób urodzonych na Kresach Płd.-Wsch. II RP, to jest w województwach: Tarnopolskim, Stanisławowskim, cześć Lwowskiego oraz tereny ?za Zbruczem? tj. za wschodnią granicą II RP.

W Poznaniu także byli aktywni znani i uznani filateliści, którzy pochodzili z Kresów Południowo-Wschodnich oraz byli członkami i działaczami PZF. PZF to skrót od Polskiego Związku Filatelistów – jedynej istniejącej od lat 50 XX organizacji zrzeszającej filatelistów w Polsce. W Poznaniu najsłynniejszymi aktywnymi w związku filatelistami z Kresów Płd.-Wsch. byli prof. Władysław Alexiewicz, prof. Jerzy Albrycht, prof. Tadeusz Walter oraz dr Antoni Puzyrewicz. Wszyscy oni (prócz dr. Puzyrewicza) byli lub też są członkami TML i KPW w Poznaniu.

W tym miejscu należy sprostować powtarzające się w kronikach PZF w Poznaniu błędne informacje, że pochodzący z Tarnopola słynny archeolog, odkrywca fresków z Faras prof. Kazimierz Michałowski był członkiem PZF w Poznaniu. Jest to nieprawda, nie mieszkał w Poznaniu, co potwierdzają relacje światków i informacje z Muzeum Archeologicznego. Prawdopodobnie wystąpiła zbieżność nazwisk z inną osobą o tym nazwisku (tegoż nazwiska był znany w środowisku poznańskim filatelista – działacz piłkarski).

Na Kresach Wschodnich urodzili się także Janusz Księski (1930-1999) Dereczyn ob. Białoruś – aktywista ruchu filatelistycznego w Żninie i Bydgoszczy (dawniej oddział Poznań PZF, zbierał polonica), oraz Zygmunt Obrąpalski (1910-1991) z Wilna – chemik z zawodu, prezes poznańskiego Okręgu PZF w latach 1969-1974 (zbierał ptaki), jego żona Fortunata, także z Wilna bardzo ceniona fotografik także była filatelistką (zbierała motywy roślinne).

Wybitni filateliści polscy urodzeni na Kresach Płd.-Wsch. związani z Poznaniem:

Prof. Albrycht Jerzy urodził się 12 lutego 1924 roku we Lwowie, jako syn znanego lwowskiego rzeźbiarza Andrzeja Albrychta. Po ukończeniu szkół, w czasie okupacji pracował w instytucie dr. Weigla – odkrywcy szczepionki przeciw tyfusowi plamistemu. W instytucie tym ukrywało się pod pozorem pracowników wielu znamienitych naukowców często zagrożonych aresztowaniem. Tam też J. Albrycht spotkał takich słynnych matematyków jak Stefan Banach, Władysław Orlicz czy słynny (później ksiądz) Henryk Mossing. W 1945 roku opuszcza Lwów i przenosi się do Poznania. W 1949 roku kończy w Poznaniu studia na wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego, a w 1959 roku broni w nim doktorat, którego promotorem był Władysław Orlicz. W 1984 roku otrzymał nominacje na Profesora Politechniki Poznańskiej, obowiązki profesorskie pełnił do przejścia na emeryturę w 1990 roku.

Prof. Albrycht opublikował 40 prac z różnych działów analizy matematycznej, napisał ponad 1000 recenzji, wypromował 300 prac magisterskich, 21 doktorów, patronował 6 habilitacjom. Odznaczony został wieloma wyróżnieniami, w tym Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotą odznaką TML i KPW. W latach 80. prezesował poznańskiemu oddziałowi Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Zdaniem Andrzeja Beryta, dyrektora Muzeum Martyrologii w Żabikowie, prof. Albrycht był jednym z animatorów życia żydowskiego w Poznaniu. Kiedy w końcu lat 80. w Poznaniu odradzała się gmina żydowska, profesor – wówczas prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej – bardzo jej sprzyjał. Jako katolik bardzo interesuje się kulturą żydowską, posiada kolekcje menor, włada językiem aramejskim.

Członek koła ?Politechnika? Polskiego Związku Filatelistów. W 1975 roku wyróżniony srebrną, a w 1980 roku złotą odznaka honorową PZF. Zbierał głównie znaczki polskie – abonament. Nie był wystawcą, jako filatelista warty jest wspomnienia także dlatego, że do dziś, a więc pomimo 96 lat, nadal jest płacącym składki członkiem PZF.

Prof. Alexiewicz Władysław urodził się 24 listopada 1943 roku we Lwowie. Syn Andrzeja Alexiewicza – słynnego profesora matematyki, pierwszego prezesa Towarzystwa Miłośników Lwowa w Poznaniu. 5 maja 1945 roku Władysław Alexiewicz przybył z rodzicami do Poznania. W Poznaniu przeszedł wszystkie stopnie edukacji. Był absolwentem III Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu. W 1970 roku ukończył studia na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i z dniem 1 października 1970 roku został zatrudniony na tymże Wydziale, w Zakładzie Optyki Nieliniowej. Doktoryzował się 14 maja 1977 roku, habilitację uzyskał 18 kwietnia 1990 roku. Od 9 października 1990 roku objął stanowisko profesora nadzwyczajnego nauk fizycznych. Przez cały ten okres pracował w Zakładzie Optyki Nieliniowej Instytutu Fizyki UAM. Jego główne kierunki pracy naukowej to: dyfuzja rotacyjna molekuł w ośrodkach dielektrycznych; rozpraszanie i dwójłomność optyczna w cieczach w polach impulsowych oraz teoria relaksacji Smoluchowskiego-Debaya w układach molekularnych.

Do Polskiego Związku Filatelistów wstąpił w 1969 roku do Koła nr 1 Poznań-Miasto, od 1979 roku do Koła przy UAM. W latach 1976-2002 członek Zarządu Okręgu PZF w Poznaniu. Od 2002 roku członek, a od 2007 przewodniczący Okręgowego Sądu Koleżeńskiego. W latach 1990-1998 przewodniczył Komisji Tematycznej ZG PZF. Od 1995 roku członek rzeczywisty, a od 2007 roku wiceprezes Polskiej Akademii Filatelistyki. Długoletni prezes Klubu Zainteresowań ?Polonica?. Brał czynny udział w organizacji wystaw filatelistycznych, m.in. prowadził Biuro Prasowe ŚWF ?POLSKA ?93? w Poznaniu. Główne zainteresowania filatelistyczne to polonica, Lwów, Jan Paweł II. Od 1995 roku W. Alexiewicz uczestniczył w pracach Polskiej Akademii Filatelistyki, od roku 2007 roku był jej wiceprezesem. Był także długoletnim członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Dziennikarzy Filatelistycznych (AIJP). Był autorem ponad 200 artykułów w filatelistycznej prasie krajowej i zagranicznej. Za swe publikacje dwukrotnie otrzymał medal ?Za zasługi dla rozwoju publikacji filatelistycznych? (1992 i 2005).

W 2006 na XIX Walnym Zjeździe Delegatów PZF otrzymał godność Członka Honorowego PZF.

Prof. Władysław Alexiewicz zmarł 12 lipca 2009 roku w Poznaniu, pochowany został na cmentarzu przy ul. Lutyckiej (cmentarz Sołacki).

Dr Puzyrewicz Antoni urodził się 21 lipca 1903 roku w Pikowcu pow. Berdyczów, rejon Żytomierz. Wywodził się z rodziny szlacheckiej. Do wybuchu I wojny uczył się w gimnazjum w Berdyczowie, po jej zakończeniu w pobliskim Koziatynie. W 1920 roku zaciągnął się do 14 pułku Ułanów Jazłowieckich i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W czerwcu 1923 roku uzyskał maturę w Gimnazjum w Brodach. W latach 1923-1928 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1930 roku uzyskał tytuł doktora nauk medycznych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, po uzyskaniu tego tytułu zaczął pracować w szpitalu w Kowlu. W 1931 roku przenosi się do Poznania, gdzie pracuje w klinice ginekologiczno-położniczej przy ul. Polnej. Na początku 1938 roku przenosi się do Włocławka, gdzie pracuje do wybuchu wojny.

W kampanii wrześniowej walczył nad Bzurą w składzie 14pp, gdzie pełnił funkcję naczelnego lekarza pułku. Po zwolnieniu z niewoli pracuje na terenie powiatu Krasnostawskiego, gdzie wspiera AK-owców, Bataliony Chłopskie i radzieckich spadochroniarzy. Po wyzwoleniu kraju wraca do Poznania, gdzie z powodu działalności w AK nie mógł znaleźć pracy. Do 1965 mieszkał i pracował w Wysokiem Mazowieckim, Koninie i Rawiczu. W 1965 roku powrócił do Poznania i podjął pracę w przychodni dla kobiet przy ul. Bukowej na Dębcu. Jednocześnie do roku 1973 był inspektorem położnictwa na dzielnicę Wilda.

Dr Puzyrewicz Antoni zmarł 24 grudnia 1979 roku w Poznaniu, a pochowany został na cmentarzu Rakowieckim w Krakowie.

Dr. Puzyrewicz w swoich zainteresowaniach filatelistycznych skupiał się na pocztach z okresu Powstania Wielkopolskiego. Posiadał wielokrotnie nagradzany zbiór cenzur pocztowych z tego okresu, który krótko przed śmiercią przekazał do Muzeum Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu. Prócz filatelistyki zajmował się także numizmatyką i bibliofilstwem, posiadał zbiór rysunków Mai Berezowskiej. Za swoją działalność filatelistyczną, zawodową i konspiracyjną odznaczony został wieloma wyróżnieniami, w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Prof. Walter Tadeusz urodził się 21 lutego 1921 roku we Lwowie. Kończył szkoły w Kamionce Strumiłowej, Limanowej, Jaśle i Chrzanowie. W czasie okupacji pracował przymusowo w Berlinie. Z prac tych uciekł i osiedlił się we Lwowie, gdzie rozpoczął studia medyczne, które ukończył już po wyzwoleniu w 1948 roku w Krakowie. Po zakończeniu studiów podjął prace w szpitalu miejskim w Bielsku-Białej w charakterze asystenta na oddziale chirurgii.

W 1953 roku przeprowadził się do Poznania, gdzie pracował w Sanepidzie. W 1964 roku doktoryzował się na Akademii Medycznej we Wrocławiu pracą nt. krztuśca na terenie województwa Poznańskiego. W 1966 roku został kierownikiem Działu Epidemiologii poznańskiej Stacji Epidemiologiczno-Sanitarnej. Od 1972 roku kierował Zakładem Epidemiologii na Akademii Medycznej w Poznaniu. Habilitację otrzymał na podstawie pracy nt. duru brzusznego. W 1991 roku mianowany został profesorem nadzwyczajnym Wydziału Lekarskiego AM w Poznaniu.

Dorobek naukowy prof. T. Waltera obejmuje szereg prac na temat chorób zakaźnych zwłaszcza krztuśca, duru brzusznego i szczepionki na niego. Zajmował się także włośnicą, żółtaczką. W pracach na temat choroby Heinego-Medine wykazał, że przyczyną epidemii w 1968 roku było doświadczalne wprowadzenie wirusa z Czechosłowacji który był niedokładnie przebadany. Prof. Walter był autorem 180 artykułów w czasopismach krajowych i zagranicznych. Wypromował 8 prac doktorskich i recenzował 10 habilitacji.

Członek PZF od lat 50. W roku 1971 został odznaczony srebrną, a w 1978 złotą odznaką PZF. W 1957 roku na VII Ogólnopolskiej Wystawa Filatelistycznej zdobył medal za zbiór ?walka z gruźlicą na znaczkach? W 1972 roku na wystawie filatelistycznej ?Czerwony Krzyż? w Nertfort – Niemcy Zachodnie – otrzymał medal brązowy za zbiór ?Czerwony Krzyż?.

Profesor Tadeusz Walter zmarł 14 lipca 1998 roku, pochowany został na cmentarzu Junikowskim w Poznaniu.

We wspomnieniach współpracowników i znajomych zapisał się jako osoba bardzo pogodn i koleżeńska. Cieszył się sympatią i szacunkiem wśród współpracowników jak i studentów. Jego żona Zofia, także lwowianka, przez wiele lat była ordynatorem oddziału Obserwacji Zakaźnej Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego w Poznaniu przy ul. Nowowiejskiego. Także była członkiem naszego Oddziału.

Biogramy opracowano na podstawie:

Biogram J. Albrychta – na podstawie biogramu znajdującego się w publikacji ?Dwadzieścia pięć lat kultury kresowej w Poznaniu 1989-2014?, Poznań 2014.

Biogram W. Alexiewicza – na podstawie strony internetowej Zarządu Głównego Polskiego Związku Filatelistów – www.zgpzf.pl i znajdującego się na niej ?Słownika Biograficznego Filatelistów Polskich?, biogramu znajdującego się w publikacji ?Dwadzieścia pięć lat kultury kresowej w Poznaniu 1989-2014?, Poznań 2014, oraz biogramu na stronie okręgu Wielkopolskiego PZF – www.pzfpoznan.pl.

Biogram A. Puzyrewicza – na podstawie biogramu autorstwa prof. Ludwika Maledowicza, znajdującego się w ?Historyczno-Badawczym Biuletynie Filatelistycznym, nr. 3-4/2018?.

Biogram T. Waltera – na podstawie biogramu autorstwa Krystyny Kubiak znajdującego się w publikacji ?Udział Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w życiu naukowym i kulturalnym Poznania i Wielkopolski?, Poznań 2007.