PIASECKI EUGENIUSZ (1872-1947)
lekarz, profesor teorii wychowania fizycznego i higieny szkolnej
Eugeniusz Piasecki urodził się we Lwowie 13 listopada 1872 r. Ojcem jego był znany lekarz i prekursor idei wychowania fizycznego na ziemiach polskich Wenanty Piasecki, a matką – Klementyna z Hendrichów. Wenanty jest określany jako „apostoł powrotu do natury, prostego i higienicznego trybu życia”. Jako lekarz „propagował przyrodolecznictwo, wychowanie fizyczne i pracę fizyczną (sam opanował ciesielstwo).” W ojcu zatem miał Eugeniusz doskonały wzór do naśladowania.
Po ukończeniu gimnazjum w Krakowie, Eugeniusz Piasecki studiował medycynę w Krakowie i we Lwowie uzyskując w 1896 r. stopień doktora na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czasie studiów jakiś czas praktykował u Henryka Jordana. Pod wpływem Jordana oraz swego ojca, zrobił specjalizację gimnastyczną. W 1899 r. złożył też egzamin pedagogiczny z wychowania fizycznego. Z zapałem uprawiał narciarstwo, kolarstwo, taternictwo i gimnastykę. W tym samym roku Eugeniusz osiadł we Lwowie i podjął pracę pedagogiczną w IV Gimnazjum, w którym w roku 1904 utworzył Klub Gimnastyczno-Sportowy. Nie ograniczając się do środowiska IV Gimnazjum, włączał do współpracy także młodzież innych szkół lwowskich i wkrótce zorganizował Towarzystwo Zabaw Ruchowych. Napisał i opublikował broszurę „Wpływ ćwiczeń cielesnych na rozwój psychiczny młodzieży.” W tym czasie często odwiedzał Zakopane prowadząc tam założony przez ojca luksusowy pensjonat „Klemensówkę”. Jako nauczyciel IV Gimnazjum doprowadził w 1907 r. do przekształcenia Klubu Gimnastyczno-Sportowego w słynny później klub piłki nożnej „Pogoń”. Klubem tym kierował do objęcia prezesostwa Związku Sportowego w Galicji w 1909 r. Równocześnie pracował jako lekarz szkolny nie zaniedbując działalności naukowej. W tymże 1909 r. habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim z higieny po czym przez kilka lat wykładał ten przedmiot oraz teorię wychowania fizycznego studentom Wydziałów Filozoficznego i Lekarskiego UL.
Eugeniusz Piasecki stawiał wyżej sport aniżeli samą gimnastykę i kładł nacisk na jak najszersze upowszechnienie kultury fizycznej. Był jednak przeciwnikiem pogoni za rekordami uważał bowiem, że celem winno być uodparnianie organizmów młodzieży na choroby, wyrabianie sprawności fizycznej ważnej w pracy i rozwijanie na tej podstawie walorów duchowych. W konsekwencji stał się twórcą w Polsce, a jednym z współtwórców w Europie teorii wychowania fizycznego łączącej zarazem anatomię, fizjologię, higienę i nauki przyrodnicze z pedagogiką. Idąc tą drogą przystąpił do szkolenia nauczycieli wychowania fizycznego.
W latach 1913/14 Eugeniusz Piasecki wykładał teorię w.f. w Towarzystwie Wykładów Naukowych w Poznaniu. Odbywał też liczne podróże zagraniczne śledząc stan wiedzy na ten temat w Europie Zachodniej. Uczestniczył w kongresach w.f. w Paryżu i Brukseli. Jeszcze przed I wojną światową publikował swoje prace w różnych czasopismach krajowych i zagranicznych.
Zainteresowany harmonijnym rozwojem młodzieży wcześnie zwrócił uwagę na rodzący się skauting i doceniając jego idee opracował wraz z M. Schreiberem podręcznik „Harce młodzieży polskiej”, w którym kładł nacisk na wychowanie w abstynencji, poznawanie tradycji narodowych i kraju ojczystego. Redagując w 1913 r. we Lwowie pismo „Skaut”, Piasecki wprowadził do użytku terminy: harcerstwo, harcmistrz, zastęp i ćwik.
Podczas I wojny światowej E. Piasecki znalazł się w Kijowie, gdzie prowadził wykłady oraz kursy harcerskie pod Kijowem. Współredagował wówczas pismo „Młodzież – harce” i wydał drugi podręcznik harcerski „Zabawy i gry ruchowe.” W 1918 r. powrócił na krótko do Lwowa.
W 1919 r. Piasecki przyjął propozycję wyjazdu do Poznania, gdzie powstawała nowa uczelnia wyższa – Uniwersytet. Jako profesor nadzwyczajny objął na nim katedrę wychowania fizycznego i higieny szkolnej przy Wydziale Filozoficznym. Od 1922 r. był profesorem zwyczajnym i od tego czasu kierował katedrą w.f. i higieny szkolnej na Wydziale Lekarskim UP. Była to pierwsza w Polsce, a trzecia w Europie katedra tego typu. Odtąd Eugeniusz Piasecki poświęcił się całkowicie wychowaniu fizycznemu. W zorganizowanym przez siebie Studium W.F. prowadził od 1924 r. pełny trzyletni kurs z prawem nadawania magisteriów. Zorganizował także w Poznaniu Centralną Szkołę Wojskową Gimnastyki i Sportów przeniesioną po kilku latach do Warszawy jako Centralny Instytut W.F. Zainicjował na wzór krajów skandynawskich Państwową Odznakę Sportową.
Dziełem Piaseckiego o dużym znaczeniu było opracowanie teorii wychowania fizycznego. W 1935 r. Ossolineum wydało jego klasyczny dwutomowy podręcznik „Zarys teorii wychowania fizycznego.” Natomiast dydaktyce w.f. poświęcił pracę „Wychowanie fizyczne.” Opracował również znakomitą syntezę umiłowanej przez siebie dyscypliny pt. „Dzieje wychowania fizycznego.”
Profesor Piasecki stworzył w Poznaniu silną, promieniująca na całą Polskę szkołę wychowania fizycznego, z której już przed wojną wyszło wielu oddanych swemu zawodowi nauczycieli. Międzynarodowy rozgłos szkole tej przyniosły wystąpienia jej twórcy na kongresach w Pradze, Kopenhadze, Paryżu czy Sztokholmie. Warto bowiem wiedzieć, że Eugeniusz Piasecki był poliglotą władającym osiemnastoma (sic !) językami.
Drugą wojnę światową Profesor przeżył we Lwowie. Do Poznania powrócił w 1945 r., aby podnieść ze zniszczeń wojennych Katedrę i Studium. Pracę tę przerwała 17 lipca 1947 r. jego śmierć. Spoczął na cmentarzu Górczyńskim.
Eugeniusz Piasecki żonaty był z Gizelą Marią z Szelińskich, z którą miał synów Stanisława, Władysława i Leszka oraz córki Eugenię i Wandę.
Iwo Werschler
W następnej części przedstawimy Krzysztofa Arciszewskiego – generała
Opracowano na podstawie:
St. M. Brzozowski, Piasecki Eugeniusz Witold, hasło w PSB
F. Laurentowski, Piasecki Eugeniusz, hasło w WSB
Z. Szafkowski, Eugeniusz Piasecki – patron Poznańskiej AWF, Semper Fidelis, Wrocław 2007 nr 1/96
R. Wacek, Wspomnienia sportowe, Opole bdw.
W. Witczak, Eugeniusz Piasecki (1872 ? 1947), Dziennik Poznański z 27.08.1994